Тәуелсіздік, бірлік пен келісім-ажырамас құндылықтар

Өткен ғасырдың соңғы онжылдығы оңай болған жоқ. Біз қай елді құратынымыз, қандай қауіп-қатер бар және экономиканы қалай дамыту керектігі туралы ойлар қызу талқыға түсті. Елбасы Н.Ә. Назарбаев өзінің «Тәуелсіздік сабақтары» атты мақаласында сол күндер туралы естеліктерімен бөліскен болатын.

«Өзімізді кімнен және неден тәуелсіз деп жариялаймыз? Біз 70 жылдан бері айыпталып келе жатқан Ресей империясының үлгісімен қазақ империясын құруға тырысып жатқанымыз жоқ па?». Немесе: «Біз тәуелсіз мемлекетті жариялау мәселесін шешсек, ертең таңертең 17 миллион адамның жартысы-орыс тілді халық - шет мемлекетте болып қалатыны ма? ... жолдастар, олай болмайды!». Осындай қиын жағдайда этносаралық тақырыпты қақтығыс өрісіне оңай айналдыратын маятникті шайқамау аса маңызды болды.

Ел Конституциясында мемлекеттіліктің азаматтық негіздерін орнықтыру, мемлекеттік тіл мәртебесін бекіту, этностық мәселелерді деполитизациялау жөніндегі батыл қадамдар Ұлттық құрылыс мәселелері бойынша қоғамдық келісімнің беріктігінің құқықтық іргетасын қалады.

1996 жылы Қазақстан Республикасының Мемлекеттік сәйкестігін қалыптастыру Тұжырымдамасы қабылданды. Бұл құжат жаңа мемлекеттің мәнін саяси ғана емес, азаматтық, мәдени және тарихи тұрғыдан да түсінудің жалпы тәсілдерін жасауға мүмкіндік берді.

Мемлекеттік бірегейлік оны тірі тағдырлармен, тарихпен және жасампаздықпен толықтыруды талап етті. 2010 жылы ауқымды талқылаулардан кейін Қазақстанның Ел Бірлігі Доктринасы қабылданды. Бірліктің негізіне үш маңызды принцип салынды: «Бір ел - бір тағдыр», «Әртүрлі шығу тегі-тең мүмкіндіктер», «Ұлттық рухты дамыту». Бұл кімнің елі және ол қандай болатындығы туралы сұрақтарға жауап берді.

Қазақстан халқы Ассамблеясы сенім мен өзара ынтымақтастық, ашық диалог пен пікірталас институтына айналды. Ассамблея трибунасынан біздің ортақ үйіміздегі бірлік пен татулық, демократиялық реформалар, ұлттық тарих, болашаққа тағылым, Қоғамдық келісім, рухани даму, мәдени мұра, сенім, транспаренттілік сияқты маңызды біріктіруші идеялар айтылды.

Бүгінде өзгерістер уақыты өз ережелерін талап етуде, қиындықтар мен кедергілер де жоқ емес. Біз әр түрліміз және бұл бір-бірімізді қызықтыратын, әрі біріктіретін фактор. Әлемді құра білу және оны сақтау ата-бабаларымыздан мұра етіп келе жатқан құндылық және біз оны Z жаңа ұрпағына, әрі кейінгі - α-ға бере білуіміз қажет. Ал бұл-жаңа сын-қатерлер мен жаңа мүмкіндіктер.

Қазақстан халқының тағдырында тәуелсіздік, бірлік пен келісім құндылықтарының ажырағысыз тұтастығы осыдан көрінетіні сөзсіз.

Айгүл Сәдуақасова, Қазақстан халқы Ассамблеясы Ғылыми-сарапшылық кеңесінің төрағасы, ҚЭЗИ директорының орынбасары